Co warto wiedzieć o Parlamencie Europejskim?

Parlament już spełnia dużą rolę, a będzie spełniać bardzo dużą, jeśli wejdzie w życie konstytucja europejska. Obszar współdecydowania PE i Rady wzrośnie wówczas prawie dwukrotnie - mówi Bartłomiej Nowak z Europejskiego Konwentu Młodych.


Pieniądze i kontrola
Parlament wspólnie z Radą PE decyduje również o unijnym budżecie. Zabiera głos w kwestii wydatków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz programów kulturalnych i edukacyjnych, takich jak Erasmus i Socrates. Parlament może też dokonywać poprawek w budżecie na poszczególne cele, choć maksymalny pułap wydatków ustanawia Komisja i Rada.

Uchwalanie budżetu jest zatem pierwszą poważną sprawą, w której będziemy mogli liczyć na naszych posłów.
- Budżet będzie dla nas fundamentalną sprawą, bo to ten właśnie okres budżetowy rozstrzygnie o sukcesie bądź porażce naszego członkostwa - mówi Krzysztof Szczerski z Wydziału Studiów Międzynarodowych i Politycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego. - Mimo, że PE decyduje o budżecie niesamodzielnie, a do części wydatków może jedynie proponować korektę, niemniej jednak jego głos będzie tym razem wyjątkowo pilnie słuchany (w związku z politycznymi napięciami w UE i chęcią podkreślenia `demokratycznego` charakteru procesu decyzyjnego). Nie oznacza to oczywiście, że PE będzie mógł zwiększyć dopłaty czy pomoc dla regionów, ale może się tego niewiążąco domagać. Najważniejsze decyzje i tak zapadną na poziomie międzyrządowym.

Trzecim rodzajem uprawnień jest prawo do demokratycznej kontroli poczynań innych instytucji, w tym Komisji i Rady Europejskiej (uwaga, to nie to samo co Rada UE!). Parlament przesłuchuje i zatwierdza kandydatury komisarzy. Ma również prawo do odwołania Komisji, co do tej pory nie miało miejsca, ale sama możliwość jest potężną bronią polityczną. W marcu 1999 roku, po opublikowaniu przez Parlament krytycznego raportu z działalności Komisji podała się ona do dymisji, nie czekając na dalsze kroki Parlamentu.
Funkcje kontrolne Parlament sprawuje na bieżąco. Bada przedkładane przez Komisję sprawozdania dotyczące wdrażania legislacji, wykonania budżetu i realizacji celów politycznych. Posiedzenia Parlamentu zakładają `godzinę pytań`, podczas których kierowane są do Komisji i Rady ustne interpelacje.


Parlament bliski organizacjom
W zakresie obszarów działania PE jest wiele takich, które w sposób oczywisty bliskie są organizacjom pozarządowym. Ich przedstawiciele znajdują się zresztą pośród 197 akredytowanych przy Parlamencie grup interesu. Dzięki procedurze budżetowej Parlament ma bezpośredni wpływ na alokację środków na cele rozwojowe, takie jak pomoc humanitarna, rozwój wsi, ochrona środowiska, pomoc dla uchodźców i wypędzonych i pomoc dla organizacji pozarządowych. Za pośrednictwem Komisji Rozwoju i Współpracy Parlament Europejski wdraża też programy pomocy dla krajów rozwijających się.

Istotną rolę odgrywa również Wspólne Zgromadzenie ACP-EU (Kraje Afryki, Karaibów i Pacyfiku - Unia Europejska). Dąży ono do ustanowienia takich stosunków między krajami tego regionu, które wspierałyby nie tylko wymianę handlową, ale demokrację i prawa człowieka.


Polityczna agora czyli ucieranie stanowisk
Pomysły na zjednoczoną, polską reprezentację do PE, podnoszoną czasem w programach wyborczych należy traktować z przymrużeniem oka. Europejscy posłowie nie są zorganizowani podług narodowości, ale wokół ponadnarodowych frakcji politycznych. Decydują zatem poglądy polityczne, nie paszport. Frakcji działa w Parlamencie siedem, przy czym część posłów pozostaje niezrzeszona. Oto one:

Tak więc delegacja z Polski również `rozejdzie się` po poszczególnych, właściwych posłom klubach politycznych.
- W ten sposób nasz głos ulegnie istotnemu rozproszeniu - komentuje Krzysztof Szczerski. - Prosty stąd wniosek, że siła polskich parlamentarzystów w UE nie będzie zależeć od naszej ogólnej liczby mandatów, ale od roli, jaka przypadnie naszym posłom w poszczególnych klubach politycznych - od tego czy będą oni tam aktywnymi postaciami (czy będą zasiadali w ciałach zarządzających, czy będą otrzymywali kluczowe w pracach PE funkcje `sprawozdawcy parlamentarnego` jeśli tak, to w jakich sprawach).

Wielość spraw, skomplikowanie procedur, rozmaitość poglądów - wszystko to sprawia, że Parlament jest szkołą wytrawnej negocjacji i ucierania stanowisk. Europarlametnarzyści godzić muszą interesy regionalne, narodowe ze wspólnotowymi. Bez zarzutu poruszać się w meandrach unijego prawa. Znać swoje kompetencje i możliwości Parlamentu. Im więcej tu niedostatków, tym mniej skorzystają z własnego mandatu. Fakt, że frakcje polityczne gromadzą deputowanych różnych narodowości przesądza to tym, jak wygląda proces decyzyjny. Nie ma trwałej większości, rozkład głosów nie jest z góry oczywisty, koalicje często budowane są ad hoc, za każdym razem w konkretnej sprawie.


Myślenie o Europie
Obrona polskich interesów jest w Parlamencie Europejskim czymś innym niż się często kandydatom wydaje.
Warto powiedzieć, ze PE nie jest miejscem ścierania się interesów narodowych czy sporów międzypaństwowych, opartych o starcie racji stanu różnych państw. Od tego są Rada UE i Rada Europejska. Parlament to arena debaty politycznej i ideowej na poziomie ponadnarodowym. Inaczej mówiąc - PE nie jest miejscem klasycznej dyplomacji międzypaństwowej, a posłowie to nie rada siedmiuset ministrów spraw zagranicznych. Do wygrania swoich racji w tym systemie polityki ponadnarodowej trzeba zrozumienia jego istoty, a wtedy oczywiście będzie on służył także szeroko rozumianym interesom Polski jako członka Unii.
Rolą polskich deputowanych będzie nie tylko myślenie o Polsce w Europie, ale o Europie w ogóle.
- Pytanie, jakie musicie sobie postawić przed wyborami nie brzmi już: jakiej Polski w Europie, ale jakiej Europy chcemy - mówiła na jednej z konferencji poświęconej wyborom Katalijne Buitenweg, holenderska deputowana.
O tej szerokiej perspektywie powinni przed wyborami pamiętać i wyborcy, i kandydaci. Im więcej o tym w programach, tym więcej pewności na temat tego, czego i po kim można się w Strasburgu spodziewać.


Źródło: www.ngo.pl