Z dziejów "Białego Zagłębia" - cz. I

Nowogrodziec,gród nad Kwisą to centrum wydobycia glinek kaolinowych w skali kraju.

Białe Zagłębie (fot. Kazimierz Marczewski)

Zbliża się "Dzień Górnika", co dwa tygodnie, do tradycyjnej "Barbórki", prezentować będziemy w wielkim skrócie dzieje "Białego Zagłębia" czyli  historię powstania przemysłu wydobywczego białych glinek w niecce bolesławieckiej po II wojnie światowej.

Odcinek I - Powstanie Bolesławieckich Kopalni Surowców Mineralnych.

Przybywający na ziemie odzyskane powiatu bolesławieckiego pionierzy, którzy  zapoczątkowali rozwój kopalnictwa glin, zastali nieliczne szybiki wydobywcze, o ręcznych wyciągach, prowadzonej tu wcześniej eksploatacji glin,  celowo zasypanych bądź zatopionych Niemców.

Początki białego górnictwa w niecce bolesławieckiej  były bardzo trudne. Nie tylko trzeba było odgruzowywać i odwadniać zniszczone szybiki ale także należało wykonać nową dokumentację geologiczną od podstaw, bo stara została zniszczona lub ukryta przed Polakami.  odwaga i praca  Górnikom przybyłym  ze wszystkich zakątków Europy i Polski, także z terenów wschodnich czy byłych więźniów hitlerowskich obozów zagłady, górników ze Ślaska, towarzyszyła odwaga i praca w uruchamianiu starych, nieczynnych kopalń i odkrywaniu nowych zasobów złóż.

W 1947 roku zarządzeniem Ministra Przemysłu powołane zostało Zjednoczenie Przemysłu Surowców Mineralnych z siedzibą w Jeleniej Górze, któremu z kolei podporządkowano między innymi Zarząd Kopalń Glinek Białych w Nowogrodźcu. I to jest początek powstania "Białego Zagłębia" w powiecie bolesławieckim, to jest zalążek powstania Bolesławieckich Kopalni Surowców Mineralnych.

Decyzję podpisał Eugeniusz Szyr, ówczesny podsekretarz w Ministerstwie Przemysłu.

Ta decyzja miała dodatkowe tło historyczne, chociaż jeszcze nie nastąpiła pełna integracja Ziem Odzyskanych z Macierzą, to już trzeba było pilnie zagospodarować istniejące złoża glinek kaolinowych, aby  rozwijać inne gałęzie przemysłu gospodarki narodowej np. przemysł ceramiczny, chemiczny czy budownictwo. Trwał eksodus ludności. Integracja Polaków z różnych stron Europy na ziemiach zachodnich, po przesiedleniu ludności niemieckiej, rodziła się także poprzez pracę górniczą, w tym  wydobywanie surowców mineralnych.

Wspomnijmy o pierwszych pionierach, którzy rozpoczęli wydobycie białych glinek  na naszym terenie; kierownik kopalni "Bolko"  w Milikowie, inż.M. Matzner - uczestnik powstań śląskich,  Sztygarzy:J. Szajwaj - reemigrant z Jugosławii, J. Marcinkowski repatriant z Francji. W. Gosztyła i M. Słomiany, kierownik kopalni Janina w Suszkach - K. Kałamacki, A. Pochopień, A. Tłomak, K. Paszko, J. Rzepecki, R. Bartko, M. Szewczyk, F. Kościłowski  i wielu innych.

Od roku 1947, czyli siedemdziesiąt lat temu  rozpoczęła się historia "Białego Zagłębia", następcami prawnymi są teraz dwie spółki: Surmin- Kaolin SA w Nowogrodźcu i Ekoceramika Sp. z o.o. w Suszkach, które w tym roku obchodzą 70- lecie powstania.

Nieco później w rejonie Nowogrodźca odkryte zostały przez polskich geologów ogromne złoża wysokogatunkowych glin kaolinowych. Od tego czasu Nowogrodziec, gród nad rzeką Kwisą stał się centrum kopalnictwa i przeróbki glinek kaolinowych i ceramicznych w skali kraju. Ale tym w następnym odcinku.

Cdn.

Korzystano materiałów  z archiwum 40 lecie ZGPSM"Surmin" Nowogrodziec