Okruszki Historii: Ruiny przy sowieckim cmentarzu

Zasady cywilizowanego świata wymagają od nas dbałości nawet o groby żołnierzy Armii Czerwonej. Chyba nadszedł więc czas, abyśmy na poważnie zajęli się grobami niemieckimi.

Cmentarz katolicki przy ul. Lubańskiej (fot. Dariusz Gołębiewski)

Od wielu dziesięcioleci mamy w powiecie bardzo poważny problem z należytym traktowaniem poniemieckich cmentarzy. Część tych miejsc jest obecnie godnie utrzymana - na przykład nekropolie w Kraśniku Dolnym czy Nowogrodźcu - lecz wiele z nich do dziś pozostaje w stanie kompletnej ruiny, wystawiającymi nam wszystkim bardzo nieprzyjemne świadectwo. Szczególnie zdumiewającym przypadkiem, zwłaszcza w obecnych czasach, jest niestety Bolesławiec. 

Absolutnym skandalem jest stan dwóch poniemieckich cmentarzy, znajdujących się przy ulicach Lubańskiej i Ptasiej. Co istotne, oba są wpisane do Miejskiej Ewidencji Zabytków, więc ich stan powinien wzbudzać wyraźne zainteresowanie ze strony władz miasta. Tymczasem znajdujące się tam groby są porozbijane, zarośnięte, a wśród nich wala się mnóstwo śmieci, nawet takich, jak opakowania po bieliźnie i butelki po piwie. Oba cmentarze są rzadko odwiedzane, a jeszcze rzadziej są sprzątane. Na Lubańskiej co pewien czas palone są znicze, ale głównie z uwagi na obecność tam także grobów polskich. Zupełnie inaczej wygląda stan dwóch sowieckich cmentarzy przy ulicach Willowej i gen. Nila, przy czym ten pierwszy sąsiaduje ze zrujnowaną nekropolią przy ul. Lubańskiej. Są doskonale zadbane, czyste, regularnie remontowane, słowem, są utrzymywane w należnym porządku, w pełnej zgodzie z obowiązującymi w naszym kręgu kulturowym zasadami. Na niektórych grobach palą się znicze, a pod pomnikiem Kutuzowa na ul. Nila Rosjanie często składają wieńce. 

Rosyjska inwazja na Ukrainę nie zwalnia nas od obowiązku utrzymywania tych miejsc w należytym stanie. Jednak czy nie powinno być oczywiste, że tym bardziej powinniśmy zadbać o stan licznych miejsc pochówku zwyczajnych ludzi, którzy żyli tutaj przed nami? Dlaczego dbamy o groby czerwonoarmistów, a jednocześnie pomijamy milczeniem liczne groby niemieckich (i polskich!) bolesławian sprzed kilku dziesięcioleci i stuleci?

Gdy w listopadzie 2020 roku organizowałem akcję sprzątania cmentarza na ul. Lubańskiej, zjawiła się tam zaledwie jedna osoba...