NIK miażdży program rewitalizacji Bolesławca

Raport Najwyższej Izby Kontroli wykazał szereg nieprawidłowości w realizacji Gminnego Programu Rewitalizacji Bolesławca.

Prezydent Piotr Roman (fot. UM Bolesławiec)

Wnioski z kontroli NIK-u są druzgocące:

W latach 2017-2020 (kontrola nie uwzględnia obecnego roku) w ramach bolesławieckiego Gminnego Programu Rewitalizacji planowano zrealizować aż 56 inwestycji. Zrealizowano ich 8 (czyli ok.14 % planowanych), ale żadna z nich spośród nich nie wpłynęła znacząco na odnowę zdegradowanych obszarów Bolesławca i tylko 4 z nich zostały sfinalizowane w pełni. Pod koniec 2020 roku na etapie realizacji znajdowały się 22 inwestycje, które miały być już wówczas ukończone lub finalizowane, zaś 26 kolejnych projektów w ogóle nie zostało podjętych. Dochodziło również do sytuacji, gdy w ramach programu rewitalizacji wdrażano projekty z nim niezwiązane. NIK wykazała, że znaczna część realizowanych inwestycji była wdrażana tylko wybiórczo - urzędnicy realizowali tylko niektóre elementy danego projektu. Dla przykładu, zaplanowany w ramach Gminnego Programu Rewitalizacji remont sali gimnastycznej Zespołu Szkół Elektronicznych odbył się jedynie w minimalnym zakresie, choć miał być to remont kapitalny całego obiektu. 

Przebieg realizacji programu miał nadzorować Komitet Rewitalizacji, powołany przez Prezydenta Miasta Bolesławiec. Organ ten rzeczywiście powstał, lecz dopiero po ośmiu miesiącach od rozpoczęcia wdrażania programu. W latach 2017-2020 jego członkowie spotkali się tylko trzykrotnie. Dopiero 9 października 2020 roku ze składu Komitetu wyłączono byłą dyrektor Miejskiej Biblioteki Publicznej - Centrum Wiedzy Halinę Majewską, która nie pełniła swej roli już od dwóch lat - dopiero wtedy do Komitetu włączono aktualną dyrektor tej instytucji. W rewitalizacji miały partycypować liczne środowiska społeczne i gospodarcze, lecz NIK ocenia, że ich udział był znikomy. Od 15 stycznia 2017 roku aż do 29 listopada 2021 roku nie były prowadzone żadne konsultacje społeczne związane z tematem rewitalizacji. 

Szkolenia na własną rękę

Osoby odpowiedzialne za wdrażanie Gminnego Programu Rewitalizacji nie były wysyłane przez Urząd Miasta na szkolenia, podnoszące ich kompetencje w tym zakresie, ponadto Wydział Rozwoju i Promocji Miasta nie otrzymał wystarczających kompetencji, umożliwiających jego realizację. Prezydent Bolesławca Piotr Roman powołał w jego ramach Referat Systemu Informacji Przestrzennej, lecz odbyło się to w związku ze sprawami niezwiązanymi z rewitalizacją. Pracownicy referatu musieli odbywać niezbędne szkolenia na własną rękę. 

Najwyższa Izba Kontroli wykazała, że niemożliwe jest w pełni obiektywne podsumowanie zrealizowanych założeń rewitalizacji, ponieważ planie nie umieszczono umożliwiających to czytelnych parametrów.

Problemy z księgowością

Kontrola NIK-u wykazała przy realizacji programu rewitalizacji także nieprawidłowości związane z księgowością. Dla przykładu, gdy wiosną 2020 roku przebudowano wlot ulicy Bankowej od strony dawnego sierocińca, władze miejskie pozyskały na ten cel 79 012,50 zł. dofinansowania z Funduszu Dróg Samorządowych (50% wartości całej inwestycji). Kontrola NIK-u wykazała, że w miejskiej księgowości nie prowadzono w pełni rzetelnej ewidencji poniesionych wtedy wydatków, nie jest więc możliwe jednoznaczne wykazanie wysokości kwot skierowanych na przebudowę z podaniem wysokości wydatków i źródła ich pochodzenia - nie jest więc możliwe ustalenie, ile pieniędzy wydano ze środków miejskich, a ile z dofinansowania. Brakuje także jasnych informacji w treści zapisów księgowych, dotyczących modernizacji i przebudowy obecnej siedziby Miejskiej Biblioteki Publicznej - Centrum Wiedzy - w ocenie NIK-u zapisy były prowadzone niezgodnie z art. 24 ust. 4 pkt 2 ustawy z dnia 29 września 1994 roku o rachunkowości.

Stanowisko Urzędu Miasta

Skontaktowaliśmy się z Urzędem Miasta Bolesławiec z prośbą o komentarz w tej sprawie i otrzymaliśmy następującą odpowiedź:
- Realizujemy wszystkie zalecenia wynikające z raportu Najwyższej Izby Kontroli. W styczniu 2022 roku, podczas zaplanowanej na ten miesiąc sesji Rady Miasta, odbędzie się ewaluacja całości Gminnego Programu Rewitalizacji - powiedziała rzecznik Urzędu Miasta, Agnieszka Gergont.

Nie tylko Bolesławiec

Najwyższa Izba Kontroli dokonała w tym roku kompleksowej kontroli programów rewitalizacyjnych 17 gmin (w tym miasta Bolesławiec) na terenie całej Polski, przyglądając się ich realizacji w latach 2016-2020. Z kontroli wynika, że wszystkie programy były realizowane niezgodnie z założeniami, a większość gmin nie osiągnęła w badanym okresie zakładanych w nich celów. Większość przedsięwzięć planowanych w ramach kontrolowanych programów nie została zrealizowana. Gminy nie aktualizowały swoich programów rewitalizacji, często nie szukały nowych źródeł dofinansowania planowanych w ich ramach inwestycji, a z czasem znacząco ograniczały ich zakres. W większości programów niewłaściwie został opracowany system ewaluacji i monitorowania przebiegu rewitalizacji - NIK ocenia wręcz, że w praktyce taki system nie istniał w żadnej z kontrolowanych gmin.