O tym, jak awanturniczy książę chciał "przekupić" Boga... Kierżnem

W 1249 roku Kierżno było wioską przy granicy Śląska i Łużyc, a jego rozpoczynająca się właśnie historia została naznaczona na stulecia jednym książęcym podpisem.

Kaplica w Kierżnie (fot. Dariusz Gołębiewski)

Rzecz się zadziała w Krośnie Odrzańskim, gdy w 1249 roku zjawił się tam książę Bolesław Rogatka, słynny awanturnik i hulaka. Choć był synem sławnego ze swej religijności księcia Henryka Pobożnego, miał wiele powodów, aby obawiać się o to, co spotka go po śmierci. Wojując ze swymi braćmi, tracił kolejne tereny, co więcej, wdawał się w liczne awantury, pojedynki i spory. Poszukując dodatkowej adrenaliny, jako pierwszy polski książę zaczął organizować turnieje rycerskie, naśladując w tym władców Europy Zachodniej - pierwszy z nich odbył się we Lwówku Śląskim.

Rogatka musiał mieć jednak pewien instynkt samozachowawczy, a zarazem polityczny zmysł. Jako chrześcijański władca zdawał sobie sprawę, że w zaświatach ma całkiem pokaźną kartotekę, co mogło go czasem niepokoić. Jednocześnie jako wnuk księżnej Jadwigi Śląskiej, słynnej fundatorki klasztorów i kościołów, widział swój czysto doczesny interes w tym, aby mieć po swojej stronie duchowieństwo - w tym magdalenki z Nowogrodźca. Dobre układy z Kościołem ułatwiały prowadzenie polityki, zapewniały możnych stronników i umacniały autorytet wśród poddanych. 

Nie wiadomo, jak do tego doszło, ale Rogatka dogadał się z magdalenkami. Dziś nie wiemy na sto procent, kto założył ich nowogrodziecki klasztor, pewnym jednak jest, że stało się to za sprawą rodziców lub dziadków Rogatki, a niewykluczone, że nawet jego samego. Z pewnością ułatwiło mu to kontakty z zakonnicami, w których interesie też było porozumienie z księciem. Nowogrodziec był bardzo młodym miastem, które dopiero zaczynało się rozwijać, a magdalenki postanowiły stopniowo rozbudowywać swój klucz posiadłości, mający zapewnić im utrzymanie.

Aby zapewnić sobie ich modlitwy za duszę swoją i swoich przodków, Rogatka zgodził się przekazać im wioskę Hermannsdorf, czyli dzisiejsze Kierżno. Była to wtedy nowa wioska, założona przez nieznanego nam bliżej Hermanna - zasadźcę i pierwszego sołtysa, który nazwał nową miejscowość swoim imieniem. Magdalenki dostały wraz z Kierżnem 20 przyległych łanów, a książę zwolnił jej mieszkańców od wszelkich powinności i obciążeń względem siebie. W praktyce oznaczało to, że jeśli jakiś chłop z Kierżna popełniłby przestępstwo, podlegałby osądowi magdalenek, a płacone przez mieszkańców podatki miały spływać do klasztornego skarbca. 

Kierżno pozostało własnością magdalenek aż do 1810 roku, gdy nowogrodziecki klasztor został zlikwidowany. Wpływ zakonnic na wioskę jest widoczny do dziś, bowiem świadczą o nim liczne stare kapliczki przydrożne i religijne rzeźby, które można tam zobaczyć. Jako właścicielki Kierżna magdalenki przez cały okres nowożytny pilnowały, aby nie osiedlali się tam protestanci, więc przez cały okres niemieckiego panowania niemal wszyscy jego mieszkańcy byli katolikami. 

Źródła:

• F. Micke, Urkundliche Geschichte der Stadt und des früheren Klosters Naumburg am Queis, Naumburg am Queis 1844.
• M. Olczak, Z. Abramowicz, Nowogrodziec. Dzieje miasta i okolic do 1945 roku, Warszawa 2000.